Na terenie Kietrza, niewielkiego miasta położonego na północnym przedpolu Bramy Morawskiej, znajduje się rozległe cmentarzysko pradziejowe, które w świetle wieloletnich badań użytkowano bez widocznych przerw przez ponad tysiąc lat. Ogromna większość spośród ponad 4 tysięcy przebadanych archeologicznie grobów z tej nekropolii wiąże się z ludnością śląskiej grupy kultury łużyckiej, zasiedlającą Płaskowyż Głubczycki od środkowej epoki brązu po okres lateński wczesnej epoki żelaza (ok. 1400 – 300 p.n.e.) (Gedl 1980).
Pośród przedmiotów składanych do grobów na cmentarzysku w Kietrzu znajdowały się także paciorki uważane za szklane, którym nie poświęcono jednak szczegółowych studiów analitycznych ani późniejszych badań archeometrycznych (Gedl, 1973; 1987; 1989; 1991; 1992; 1996). Jedynie w odniesieniu do stosunkowo licznej grupy paciorków szklanych z grobów wczesnej fazy kultury łużyckiej poruszono kilka podstawowych kwestii, stwierdzając ogólnikowo m.in., że są to zapewne importy pochodzące z południowo- wschodniej Europy lub z dalszych regionów we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (Gedl, 1984: 48-50). Z wymienionych powodów znaleziskom szklanym z Kietrza rzadko poświęca się uwagę w nowszej literaturze archeologicznej (Purowski, 2012; 2013), pomijając je także w monografi cznych studiach dotyczących kontaktów Europy Środkowej z kręgami kulturowymi strefy egejskiej w epoce brązu (Suchowska, 2010: 213 n.). Poniżej zostaną przypomniane trzy paciorki z grobu nr 2303 w Kietrzu, opublikowane przed 30 laty bez odnoszącego się do nich bezpośrednio komentarza. Obecnie można jednoznacznie wykazać, iż chodzi o wyroby charakterystyczne dla strefy wschodniego Śródziemnomorza i kultury mykeńskiej w szczególności. Zasługują one na uwagę jako znaleziska co prawda niepozorne, lecz związane z głównym nurtem dziejów szklarstwa.
| dr Paweł Rzeźnik |
||
 Archeolog wczesnego średniowiecza, badacz kultury słowiańskiej na Śląsku, zajmujący się także dziejami garncarstwa oraz szklarstwa środkowoeuropejskiego w starożytności i średniowieczu; autor kilkudziesięciu publikacji; adiunkt w Katedrze Konserwacji i Restauracji Ceramiki i Szkła, Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. |
||
| STRESZCZENIE: |
| W artykule przedstawiono trzy paciorki, odkryte w jednym z grobów wczesnej kultury łużyckiej w Kietrzu na Górnym Śląsku i opublikowane przed trzydziestu laty jako szklane. Na podstawie cech technologicznych i stylistycznych oraz studiów porównawczych wyrobów szklarskich z Europy i Bliskiego Wschodu w epoce brązu wykazano, że są to wyroby z tzw. fajansu starożytnego. Były one ozdobami charakterystycznymi dla wschodniego Śródziemnomorza i szczególnie kultury mykeńskiej. W dorzecze Odry dotarły w ramach wymiany dalekosiężnej szlaku bursztynowego. Do grobu trafiły jako centralne ogniwa naszyjnika spełniającego funkcję osobistej ozdoby oraz przedmiotu o znaczeniu symbolicznomagicznym. |
| SUMMARY “Mycenaean” faience beads from Kietrz in Upper Silesia |
|
The article presents three beads, discovered in an early Lusatian culture grave in Kietrz in the Upper Silesia region and published 30 years ago as glass ones. Based on technological and stylistic features as well as comparative studies of Bronze Age beads made of vitreous materials originating from Europe and the Near East, it has been shown that these are actually artefacts made of ancient faience. They used to be adornments typical for the Eastern Mediterranean and in particular Mycenaean culture. They found their way to the Oder basin through the long distance trade on the amber route. The beads |
|
Pełna treść artykułu jest dostępna w papierowym wydaniu pisma 5/2014. Zapraszamy do składania zamówień na prenumeratę i numery archiwalne. |
Newsletter