Spółdzielnia Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Kwiatogal” znana przede wszystkim z produkcji ręcznie malowanej porcelany, powstała w Warszawie w 1950 r. Jej kierownikiem została Jadwiga Kiełczewska, zaś kierownikiem technicznym Wanda Skowronow. Kiełczewska, która doświadczenie w pracy związanej ze spółdzielczością artystyczną zdobywała w latach 1945-1950 jako kierownik Wielkopolskiej Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego w Poznaniu, wymieniana jest też, obok Mieczysławy Madurowicz i Marii Chojeckiej, jako inicjatorka stworzenia Spółdzielni.
W momencie rozpoczęcia działalności, a więc 15 IV 1950 r. trzon produkcji Kwiatogalu stanowiła jednak nie ręcznie dekorowana porcelana, lecz sztuczne kwiaty oraz galanteria artystyczna (m.in. lalki). Dość szerokie pojęcie „galanterii artystycznej” z pewnością nie obejmowało wówczas jeszcze zdobienia porcelany. W spisie majątku nowo założonej Spółdzielni i danych na temat jej „parku maszynowego” nie odnotowano niezbędnych do tego typu prac pieców do wypału farb naszkliwnych. Jedynym mieniem, jakim dysponował w 1950 r. Kwiatogal, były drobne narzędzia do produkcji kwiatów2. Żadna spośród 25 członkiń-założycielek nie miała też wcześniej kontaktu z produkcją ceramiki.
Historia życia artysty jest zaskakująca, a wręcz fi lmowa. Urodził się 3 września 1865 r. w wielodzietnej, rolniczej rodzinie w Makowcu Dużym na Mazowszu. Uczęszczał do oddalonej o kilka kilometrów szkoły elementarnej w miejscowości Dobre. Po szkole pomagał rodzicom na roli, a w wolnych chwilach lubił rzeźbić w drewnie figurki zwierząt lub mieszkańców wioski. Lepił też z gliny, z której tworzył podobizny oraz karykatury nauczycieli i kolegów ze szkoły. W takich okolicznościach łatwiej zostać artystą ludowym niż znanym rzeźbiarzem. Konstanty miał jednak wyjątkowe szczęście, gdyż tworzone przez niego rzeźby spodobały się żonie miejscowego dziedzica – Jana Ostrowskiego. Właściciel wsi zainteresował się zdolnościami młodego artysty i zabrał go do warszawskiego rzeźbiarza Jana Kryńskiego, który został pierwszym nauczycielem Konstantego Laszczki, w roku 1885. Kryński odbył klasyczne, artystyczne studia w Petersburgu i Rzymie. W Warszawie prowadził warsztat rzeźbiarski i odlewniczy. Tworzył głównie w nurcie klasycystycznym: rzeźby konne, portrety i nagrobki. Co ciekawe, Jan Kryński przyczynił się do wprowadzenia sztuki do przemysłu przez dostarczanie odlewów na potrzeby Zakładów Norblina. W pracowni Kryńskiego, Konstanty Laszczka zajmował się głównie kopiowaniem antycznych rzeźb, co nie pozwalało na rozwój jego talentu. Po śmierci nauczyciela w 1890 r. Konstanty kontynuował naukę u Ludwika Pyrowicza, który był uczniem Klasy Rysunkowej Wojciecha Gersona (Puciata-Pawłowska, 1980).
| dr Anna Wiszniewska |
||
 Adiunkt w Pracowni Plastyki Współczesnej IS PAN w Warszawie, prowadzi badania z zakresu spółdzielczości artystycznej w powojennej Polsce i wzornictwa przemysłowego; autorka pierwszej książkowej monografi i artysty ceramika Stanisława Jagmina. |
||
| STRESZCZENIE: |
| Artykuł porusza zagadnienie nieco zapomnianej dziś Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Kwiatogal”. Ta, powstała w 1950 r. w Warszawie placówka początkowo specjalizowała się w produkcji sztucznych kwiatów, zaś w 1951 r. uruchomiła malarnię porcelany. Właśnie ten dział jej wytwórczości – ręczne dekorowanie porcelany, stanowi główny temat artykułu. Autorka omawia w nim stylistykę powstających w Kwiatogalu naczyń, proces zatwierdzania wzorów do produkcji oraz trudności, na jakie natrafi ały malarki w czasie pracy nad dekorowaniem serwisów. Podejmuje też próbę charakterystyki wzorów powstałych w malarni Kwiatogalu, najwyżej oceniając dekoracje geometryczne i figuralne wpisujące się w ogólnoświatowy nurt we wzornictwie zwany „New Look”. Przywołuje również nazwiska artystów ceramików: Danuty Duszniak i Stanisława Tworzydło sprawujących nadzór artystyczny nad produkcją Spółdzielni. |
| SUMMARY Folk and Artistic Industry Cooperative "Kwiatogal" – beginings, production and style |
|
The article covers the topic of a fairly forgotten Folk and Artistic Industry Cooperative "Kwiatogal". The cooperative was established in 1950 in Warsaw and initially it specialized in artificial flowers production. In 1951 it opened porcelain paint shop and this part of its activity – hand painted porcelain – is the main subject of this article. The author explains the style of the Kwiatogal's pieces of porcelain, the approval process for new designs and the diffi culties the painters faced at decorating porcelain sets. The author also tries to characterize the designs created at Kwiatogal's paint shop giving the highest value to geometric and fi gurative designs falling into the global design trend called "New Look". She also mentions the names of ceramic artists: Danuta Duszniak and Stanisław Tworzydło exercising artistic supervision over the cooperative's production. |
| Pełna treść artykułu jest dostępna w papierowym wydaniu pisma 4/2014. Zapraszamy do składania zamówień na prenumeratę i numery archiwalne. |
Newsletter